ระบบร่างกายมนุษย์

โครงสร้างการทางานของร่างกายมนุษย์

ในการศึกษาทางจิตวิทยา จาเป็นอย่างยิ่งที่จะทาความเข้าใจเกี่ยวกับพฤติกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์ ซึ่งการที่มนุษย์จะแสดงพฤติกรรมใด ๆ ออกมานั้นเป็นเพราะระบบการทางานของร่างกาย ไม่ว่านักปรัชญาและนักวิทยาศาสตร์ ซึ่งได้ทาการศึกษาค้นคว้ามาเป็นระยะเวลายาวนานต่างมีความคิดเห็นตรงกันว่าร่างกายมนุษย์ สัตว์ หรือพืชทั้งหลายจะมีโครงสร้างที่ประกอบขึ้นจากหน่วยที่เล็กที่สุดที่ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าจนกระทั่งถึงส่วนประกอบที่ใหญ่ที่สุด แต่ละส่วนจะมีการทางานที่สัมพันธ์กัน โดยไม่มีส่วนใดที่สามารถทางานอย่างอิสระยกเว้นเม็ดเลือด โดยประมาณได้ว่า 75 ถึง 80 เปอร์เซ็นต์ของร่างกายผู้ใหญ่ประกอบด้วยน้า ส่วนที่เหลือเป็นสารประกอบทางเคมี สารประกอบเหล่านี้รวมตัวกันเป็นเซลล์ หลายร้อยชนิด ซึ่งเป็นหน่วยพื้นฐานที่เล็กที่สุดของร่างกาย มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิต ที่มีโครงสร้างสลับซับซ้อนที่สุดในบรรดาสิ่งมีชีวิตทั้งหลายบนพื้นโลก โดยเฉลี่ยแล้วร่างกายมนุษย์ประกอบด้วยเซลล์ 80 – 100 ล้านล้านเซลล์แต่ละชุดจะถูกกำหนดให้มีการเจริญเติบโตและทาหน้าที่เฉพาะ โดยเซลล์ชนิดเดียวกันจะรวมตัวเป็นเนื้อเยื่อ (tissues) เนื้อเยื่อหลาย ๆ ประเภทเมื่อมาทางานร่วมกัน เรียกว่าอวัยวะ (organ) แต่ละอวัยวะเมื่อทางานร่วมกันเรียกว่าระบบ (system) ดังนั้น เมื่อเซลล์มารวมกลุ่มเป็นเนื้อเยื่อพิเศษ เช่น กล้ามเนื้อ เส้นประสาท กระดูก ฯลฯ เนื้อเยื่อเหล่านี้จะทางานร่วมกันเป็นอวัยวะและในที่สุดอวัยวะเหล่านี้จะถูกจัดสรรเป็นระบบต่าง ๆ ของร่างกาย เช่น ระบบกล้ามเนื้อ ระบบต่อมต่าง ๆ และระบบประสาท เป็นต้นระบบต่าง ๆ ในร่างกายระบบต่าง ๆ ในร่างกายมีการทางานที่สัมพันธ์กันเพื่อให้มนุษย์สามารถดารงชีวิตได้อย่างปกติ การทางานของระบบภายในร่างกาย

1.ระบบย่อยอาหาร

อาหารประเภทต่างๆที่เราบริโภคโดยเฉพาะสารอาหารที่ให้พลังงานแก่ร่างกาย คือคาร์โบไฮเดรตโปรตีนและไขมันล้วนแต่มีโมเลกุลขนาดใหญ่เกินกว่าที่จะลาเลียงเข้าสู่เซลล์ส่วนต่างๆของร่างกายได้ ยกเว้นวิตามินและเกลือแร่ซึ่งมีอนุภาคขนาดเล็กจึงจาเป็นต้องมีอวัยวะและกลไกการทางานต่างๆที่จะทาให้โมเลกุลของสารอาหาร เหล่านั้นมีขนาดเล็กลงจนสามารถลาเลียงเข้าสู่เซลล์ได้ เรียกว่า “การย่อย ” การย่อยอาหาร หมายถึง การทาให้สารอาหารที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่กลายเป็นสารอาหารที่มีโมเลกุลเล็กลงจนกระทั่งแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ได้ การย่อยอาหารในร่างกายมี 2 วิธี คือ 1. การย่อยเชิงกล คือการบดเคี้ยวอาหารโดยฟัน เป็นการเปลี่ยนแปลงขนาดโมเลกุลทาให้สารอาหารมีขนาดเล็กลง 2. การย่อยเชิงเคมี คือการเปลี่ยนแปลงขนาดโมเลกุลของสารอาหารโดยใช้เอนไซม์ที่เกี่ยวข้องทาให้โมเลกุลของสารอาหารเกิดการเปลี่ยนแปลงทางเคมีได้โมเลกุลที่มีขนาดเล็กลง

ที่มาของภาพ http://www.bknowledge.org/home/blog/bshow/srch/1/blid/6

1. อวัยวะที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการย่อยอาหาร

1.1 ตับ มีหน้ามี่สร้างน้าดีส่งไปเก็บที่ถุงน้าดี 1.2 ตับอ่อน มีหน้าที่สร้างเอนไซม์ส่งไปย่อยอาหารที่ลาไส้เล็ก 1.3 ลาไส้เล็ก สร้างเอนไซม์มอลเทส ซูเครส และแล็คเทสย่อยอาหารที่ลาไส้เล็ก

:: เอนไซม์(Enzyme) :: เป็นสารประกอบประเภทโปรตีนที่ร่างกายสร้างขึ้นเพื่อทาหน้าที่เร่งอัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมีในร่างกาย เอนไซม์ที่ใช้ในการย่อยสารอาหารเรียกว่า “ น้าย่อย ”เอนไซม์มีสมบัติที่สาคัญ ดังนี้

   - เป็นสารประเภทโปรตีนที่สร้างขึ้นจากเซลล์ของสิ่งมีชีวิต

   - ช่วยเร่งปฏิกิริยาในการย่อยอาหารให้เร็วขึ้นและเมื่อเร่งปฏิกิริยาแล้วยังคงมีสภาพเดิมสามารถใช้เร่งปฏิกิริยาโมเลกุลอื่นได้อีก

   - มีความจาเพาะต่อสารที่เกิดปฏิกิริยาชนิดหนึ่งๆ

   - เอนไซม์จะทางานได้ดีเมื่ออยู่ในสภาวะแวดล้อมที่เหมาะสม 

ที่มาของภาพ  http://www.bknowledge.org/home/blog/bshow/srch/1/blid/6

:: ปัจจัยที่มีผลต่อการทางานของเอนไซม์ ได้แก่ ::

1. อุณหภูมิ เอนไซม์แต่ละชนิดทางานได้ดีที่อุณหภูมิต่างกัน แต่เอนไซม์ในร่างกายทางานได้ดี ที่อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียส

2. ความเป็นกรด - เบส เอนไซม์บางชนิดทางานได้ดีเมื่อมีสภาพที่เป็นกรด เช่น เอนไซม์เพปซินใน กระเพาะอาหารเอนไซม์บางอย่างทางานได้ดีในสภาพที่เป็นเบส เช่น เอนไซม์ในลาไส้เล็ก เป็นต้น

3. ความเข้ม เอนไซม์ที่มีความเข้มข้นมากจะทางานได้ดีกว่าเอนไซม์ที่มีความเข้มข้นน้อย

การทางานของเอนไซม์ จำแนกได้ดังนี้

1. เอนไซม์ในน้าลาย ทางานได้ดีในสภาวะเป็นเบสเล็กน้อยเป็นกลางหรือกรดเล็กน้อยจะขึ้นอยู่กับชนิดของน้าตาลและที่อุณหภูมิปกติของร่างกายประมาณ 37 องศาเซลเซียส

2. เอนไซม์ในกระเพาะอาหาร ทางานได้ดีในสภาวะเป็นกรดและที่อุณหภูมิปกติของร่างกาย

3. เอนไซม์ในลาไส้เล็ก ทางานได้ดีในสภาวะเป็นเบสและอุณภูมิปกติร่างกาย

สารอาหารที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่จะถูกย่อยให้มีขนาดโมเลกุลเล็กที่สุด ดังนี้

คาร์โบไฮเดรต		กลูโคส
โปรตีน		กรดอะมิโน
ไขมัน		กรดไขมันและกลีเซอรอล

:: 2. อวัยวะที่เป็นทางเดินอาหาร ::

ทำหน้าที่ในการรับและส่งอาหารโดยเริ่มจาก

ปาก  คอหอย  หลอดอาหาร  กระเพาะ   ลำไส้เล็ก  ลำไส้ใหญ่   ทวารหนัก

ที่มาของภาพ  http://www.med.cmu.ac.th/dept/vascular/human/lesson/lesson1.php

เมื่อรับประทานอาหารอาหารจะเคลื่อนที่ผ่านอวัยวะที่เกี่ยวข้องกับทางเดินอาหารเพื่อเกิดการย่อยตามลาดับดังต่อไปนี้

2.1 ปาก ( mouth) มีการย่อยเชิงกล โดยการบดเคี้ยวของฟัน และมีการย่อยทางเคมีโดยเอนไซม์อะไมเลสหรือไทยาลีน ซึ่งทางานได้ดีในสภาพที่เป็นเบสเล็กน้อย

แป้ง  น้ำตาลมอลโตส (maltose)

ที่มาของภาพ  http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=69525

ต่อมน้าลายมี 3 คู่ ได้แก่ ต่อมน้าลายใต้ลิ้น 1 คู่ ต่อมน้าลายใต้ขากรรไกรล่าง 1 คู่ ต่อมน้าลายใต้กกหู 1 คู่ ต่อมน้าลายจะผลิตน้าลายได้วันละ 1 – 1.5 ลิตร

2.2 คอหอย (pharynx) เป็นทางผ่านของอาหาร ซึ่งไม่มีการย่อยใดๆ ทั้งสิ้น

2.3 หลอดอาหาร(esophagus) มีลักษณะเป็นกล้ามเนื้อเรียบมีการย่อยเชิงกลโดยการบีบตัวของกล้ามเนื้อทางเดินอาหาร เป็นช่วงๆ เรียกว่า “เพอริสตัสซิส (peristalsis)” เพื่อให้อาหารเคลื่อนที่ลงสู่กระเพาะอาหาร

ที่มาของภาพ http://www.myfirstbrain.com/thaidata/image.asp?ID=1485550

2.4 กระเพาะอาหาร(stomach) มีการย่อยเชิงกลโดยการบีบตัวของกล้ามเนื้อทางเดินอาหารและมีการย่อยทางเคมีโดยเอนไซม์เพปซิน (pepsin) ซึ่งจะทางานได้ดีในสภาพที่เป็นกรด โดยชั้นในสุดของกระเพาะจะมีต่อมสร้างน้าย่อยซึ่งมีเอนไซม์เพปซินและกรดไฮโดรคลอริก เป็นส่วนประกอบเอนไซม์เพปซินจะย่อยโปรตีนให้เป็นเพปไทด์ (peptide)ในกระเพาะอาหารนี้ยังมีเอนไซม์อยู่อีกชนิดหนึ่งชื่อว่า “ เรนนิน '' ทาหน้าที่ย่อยโปรตีนในน้านม ในขณะที่ไม่มีอาหาร กระเพาะอาหารจะมีขนาด 50 ลูกบาศก์เซนติเมตร แต่เมื่อมีอาหารจะมีการขยายได้อีก 10 – 40 เท่า

เพปซิน

โปรตีน                  เพปไทด์

สรุป การย่อยที่กระเพาะอาหารจะมีการย่อยโปรตีนเพียงอย่างเดียวเท่านั้น

ที่มาของภาพ  http://www.bknowledge.org/home/blog/bshow/srch/1/blid/6

2.5 ลำไส้เล็ก (small intestine) เป็นบริเวณที่มีการย่อยและการดูดซึมมากที่สุด โดยเอนไซม์ในลาไส้เล็กจะทางานได้ดีในสภาพที่เป็นเบส ซึ่งเอนไซม์ที่ลาไส้เล็กสร้างขึ้น ได้แก่

1. มอลเทส (maltase) เป็นเอนไซม์ที่ย่อยน้าตาลมอลโทสให้เป็นกลูโคส

2. ซูเครส (sucrase) เป็นเอนไซม์ที่ย่อยน้ำตาลทรายหรือน้าตาลซูโครส (sucrose) ให้เป็นกลูโคสกับฟรักโทส (fructose)

3. แล็กเทส (lactase) เป็นเอนไซม์ที่ย่อยน้ำตาลแล็กโทส (lactose) ให้เป็นกลูโคสกับกาแล็กโทส (galactose)

การย่อยอาหารที่ลาไส้เล็กใช้เอนไซม์จากตับอ่อน (pancreas) มาช่วยย่อย เช่น

o    ทริปซิน (trypsin) เป็นเอนไซม์ที่ย่อยโปรตีนโปรตีนหรือเพปไทด์ให้เป็นกรดอะมิโน

o    อะไมเลส (amylase) เป็นเอนไซม์ที่ย่อยแป้งให้เป็นน้าตาลมอลโทส

o    ไลเปส (lipase) เป็นเอนไซม์ที่ย่อยไขมันให้เป็นกรดไขมันและกลีเซอรอล

ที่มาของภาพ  http://www.bknowledge.org/home/blog/bshow/srch/1/blid/6

:: น้ำดี (bile) ::

เป็นสารที่ผลิตมาจากตับ (liver) แล้วไปเก็บไว้ที่ถุงน้าดี (gall bladder) น้าดีไม่ใช่เอนไซม์เพราะไม่ใช่สารประกอบประเภทโปรตีน น้าดีจะทาหน้าที่ย่อยโมเลกุลของโปรตีนให้เล็กลงแล้วน้าย่อยจากตับอ่อนจะย่อยต่อทาให้ได้อนุภาคที่เล็กที่สุดที่สามารถแพร่เข้าสู่เซลล์

ที่มาของภาพ  http://www.bknowledge.org/home/blog/bshow/srch/1/blid/6

สรุป การย่อยสารอาหารประเภทต่างๆในลำไส้เล็ก

คาร์โบไฮเดรต

แป้ง	อะไมเลส	มอลโทส
มอลโทส	มอลเทส	กลูโคส + กลูโคส
ซูโครส	ซูเครส	กลูโคส + ฟรักโทส
แล็กโทส	ทริปซิน	กลูโคส + กาแล็กโทส

             โปรตีน

เพปไทต์	ทริปซิน	กรดอะมิโน
	ไขมัน
ไขมัน – น้ำดี	ย่อยโมเลกุลของไขมันขนาดเล็ก	ไลเพส	กรดไขมัน + กลีเซอรอล

ตำแหน่ง	สารที่ย่อย	น้ำย่อย		สารที่ได้
ปาก	แป้ง	ไทยาลิน (อะไมเลส)		เดกซ์ทริน
กระเพาะ	โปรตีน	เปปซิน		กรดอะมิโน
ลำไส้เล็ก	แป้ง ไขมัน โปรตีน พอลิเปปไทด์ เปปไทด์	Amylase Lipase Trypsin Chymotrypasin Carboxypeptidase	สร้างจาก ตับอ่อน	มอสโทส กรดไขมัน+กลีเซอรอล เปปไทด์ , กรดอะมิโน เปปไทด์ , กรดอะมิโน กรดอะมิโน
	แป้ง น้ำตาลโมเลกุลคู่ เปปไทด์	Amylase Disaccharase peptidase	สร้างจาก ผนังลำไส้เล็ก	มอสโทส น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว กรดอะมิโน

          อาหารเมื่อถูกย่อยเป็นโมเลกุลเล็กที่สุดแล้ว จะถูกดูดซึมที่ลาไส้เล็ก โดยโครงสร้างที่เรียกว่า “ วิลลัส ( villus)” ซึ่งมีลักษณะคล้ายนิ้วมือยื่นออกมาจากผนังลาไส้เล็ก ทาหน้าที่เพิ่มเพิ่มพื้นที่ผิวในการดูดซึมอาหาร

          2.6 ลาไส้ใหญ่ (large intestine ) ที่ลาไส้ใหญ่ไม่มีการย่อย แต่ทาหน้าที่เก็บกากอาหารและดูดซึมน้าออกจากกากอาหาร ดังนั้น ถ้าไม่ถ่ายอุจจาระเป็นเวลาหลายวันติดต่อกันจะทาให้เกิดอาการท้องผูก ถ้าเป็นบ่อยๆจะทาให้เกิด โรคริดสีดวงทวาร

ที่มาของภาพ  http://203.172.208.67/damrong2010/thai/kruranu/lesson11.html